مقدمه
اغلب مانیتورهای مدرن و حتی تلویزیون‌هایی که از صفحه نمایش LCD پشتیبانی می‌کنند، همانند اولین نمایشگرهای LCD در دهه‌های گذشته دارای نشت نور از لبه‌ها هستند. با توسعه‌ی تکنولوژی در این زمینه، نمایشگرها دچار تغییراتی شدند و احتمالاً به زودی شاهد وجود مانیتورهایی با پنل Mini LED و OLED در خانه‌هایمان باشیم. اما کدام فناوری می‌تواند به استانداردی در آینده تبدیل شود؟ در این مقاله می‌خواهیم به بررسی و مقایسه ی نمایشگرهای OLED و Mini-LED بپردازیم و ویژگی‌های برجسته‌ی هرکدام را به صورت جداگانه بررسی کنیم.
روشنایی تصویر و فناوری HDR
اگر بخواهیم از نظر روشنایی و فناوری HDR این دو صفحه نمایش را مقایسه کنیم، Mini LED پیروز میدان است. در نمایشگرهای OLED مقدار روشنایی به ندرت به 1000 نیت می‌رسد و حتی در صورت به نمایش گذاشتن تصویر با این مقدار روشنایی، قادر به حفظ آن برای مدت زمان طولانی نخواهد بود. برای مثال طبق آزمایشات انجام شده، تلویزیون C9 OLED ال جی قادر به نمایش تصاویر با روشنایی ببیشتر از 160 نیت نیست؛ در صورتی که نمایشگرهای Liquid Retina XDR اپل، Odyssey Neo G9 و QN90A سامسونگ، از حداقل روشنایی 600 نیت و حداکثر روشنایی 1000 نیت در تصاویر برخوردار هستند.
نمایشگرها جهت برخورداری از بهترین حالت استاندارد HDR، نیاز به روشنایی حدود 10 هزار نیت دارند. در حال حاضر نمایشگرهای Mini LED قادر به نمایش تصاویر با چنین مقدار روشنایی نیستند؛ اما احتمال می‌رود که در آینده‌ای نزدیک به چنین مقداری دست پیدا کنند. Mini LEDها از LED یا دیودهای نوری جداگانه(دیودهای نورافشان) در هر پیکسل تشکیل شده‌اند و قادر به نمایش روشنایی بیشتری در تصویر هستند.
نمایشگر Mini LED از نظر کنتراست و زمان پاسخ‌گویی، نسبت به OLED دارای ضعف‌هایی هستند که منجر به پدیده‌ی اثر هاله‌ای در تصویر می‌شود.
کنتراست و عمق تاریکی
این بخش همان قسمتی است که صفحه نمایش‌های OLED پیشرو هستند. هر پیکسل در نمایشگر OLED، می‌تواند به صورت جداگانه خاموش و روشن شود و در نهایت رنگ سیاه عمیق‌تری را ایجاد کند. در واقع OLEDها از ویژگی ماهیت خودتابشی (The self-emissive nature) برخوردار هستند.
همانطور که اشاره کردیم، Mini LEDها از نظر روشنایی تصویر نسبت به OLEDها عملکرد بهتری دارند، اما از نظر کنتراست (به ویژه کنتراست خارج از محور)، زمان پاسخ‌گویی و نبود هاله‌ی نور، OLED حرف اول را می‌زند. هاله‌ی نور که با عبارت blooming نیز شناخته می‌شود، هاله‌ای از درخشندگی است که در اطراف اشیاء درخشان در تصویر دیده می‌شود. این موضوع را می‌توانید در نمایشگرهای Mini LED مشاهده کنید.
OLED با داشتن کنتراست بالا و عمق رنگ فوق العاده، می‌تواند تصاویری با کیفیت ظاهری تقریباً سه بعدی ارائه دهد. به طوری که تخت بودن صفحه را احساس نمی‌کنید و قدم به دنیای جدیدی خواهید گذاشت.
به نظر می‌رسد که در ظاهر نمایشگرهای Mini LED رقیب سرسختی برای OLEDها در زمینه‌ی کنتراست به حساب بیاند؛ اما در واقعیت این گونه نیست. برای مثال نمایشگر Liquid Retina Apple XDR دارای حداکثر نسبت کنتراست 1,000,000:1 است؛ اما در واقعیت چون قادر به روشن و خاموش کردن پیکسل‌ها به طور جداگانه نیست، بنابراین همچنان در جایگاه دوم بعد OLED قرار می‌گیرد و تا زمان دستیابی به ماهیت خود تابشی این نتیجه تغییر نخواهد کرد.
زاویه‌ی دید، نمایش حرکات در تصویر
صفحه نمایش‌های Mini LED با بهبود نور پس زمینه (backlight) توانسته‌اند نشت نور موجود در نمایشگرهای LCD را بهبود بخشند. البته همچنان این مشکل در نمایشگرهای Mini LED قابل مشاهده است.
با تغییر زاویه دید، ممکن است کیفیت صفحه نمایش تغییر کند و کاربر با مشکلاتی چون تاری حرکت در تصاویر سریع مواجه شود. این موضوع را می‌توانید در نمایشگرهایی با فناوری LCD مشاهده نمایید. کریستال‌های مایع، نور را به طور یکنواخت پراکنده نمی‌کنند. بنابراین تصویر از زوایای مختلف کیفیت یکسانی ندارد و نمایش تصویر جدید چند میلی ثانیه زمان می‌برد. این موضوع منجر به مشکلاتی چون تاری و حالت شبح در تصویر می‌شود. برای اطلاعات بیشتر در خصوص حالت شبح شبح در تصویر، می‌توانید مقاله‌ی “شبح یا هاله تصویر (Ghosting) در مانیتور چیست؟” را مطالعه نمایید.
در فناوری OLED از هیچ کریستال مایعی جهت حرکت یا چرخاندن پیکسل استفاده نشده است. هر پیکسل یک عنصر (دیود) ارگانیک است که می‌تواند نور را در یک الگوی نسبتاً یکنواخت ساطع کند و در زمان بسیار کوتاهی روشن یا خاموش شود. در این فناوری مشکلات زاویه دید و نمایش حرکات ناشی از تغییر تصویر در نمایشگرهای LCD رفع شده و صفحه نمایش‌های OLED را به یک فناوری برتر در این زمینه تبدیل نموده است.
در صفحه نمایش‌های Mini LED، نور پس زمینه (backlight) بهبود یافته و تا حدودی نشت نور رفع شده است
دوام و ماندگاری
پنل‌های OLED در کنار مزیت‌های فوق‌العاده، دارای ضعف مهمی هستند که دوام و طول عمر محصول را تحت تأثیر قرار می‌دهد. حرف O در عبارت OLED مخفف organic یا آلی است. مواد آلی در طول مدت معین و شرایطی خاص فرسوده می‌شوند. در واقع پنل‌های OLED در معرض نور خورشید، به ویژه نور آبی به مرور فرسوده می‌شوند و در نتیجه نور ساطع شده توسط پیکسل‌ها در طول زمان کاهش پیدا می‌کند. این موضوع اغلب منجر به سوختن یا پدیده‌ی شبح تصویر می‌شود. شبح تصویر زمانی اتفاق می‌افتد که مقدار نور تعدادی از پیکسل‌ها نسبت به اطراف متفاوت باشد. در نتیجه سایه‌ای روی تصاویر ایجاد می‌شود که آن را شبح می‌نامند.
کمپانی ال جی در سال 2016 اعلام کرد که تلویزیون‌های OLED می‌توانند 100 هزار ساعت پیش از رسیدن به نصف حداکثر روشنایی اولیه، کیفیت و عملکرد خود را حفظ کنند و در صورت استفاده‌ی مناسب از نمایشگرهای OLED هیچ گاه حالت شبح در تصویر رخ نخواهد داد. اما طبق آزمایش و تست‌های عملی، نمایشگرهای OLED با گذشت زمان فرسوده می‌شوند. البته باید این نکته را در نظر داشت که طول عمر و ماندگاری نمایشگر به نحوه‌ی استفاده‌ی کاربر نیز بستگی دارد. اگر شما جزو آن دسته از کاربرانی هستید که می‌خواهید به صورت مداوم در طول روز برای یک دهه یا بیشتر از نمایشگرتان استفاده نمایید، بهتر است به سراغ OLED نروید؛ زیرا حتماً با مشکلاتی چون پدیده‌ی شبح در تصویر روبرو خواهید شد.
هزینه خرید
به طور کلی هرچه مانیتور از فناوری و قابلیت‌های جدیدتری برخوردار باشد، هزینه‌ی خرید بالاتری نیز دارد. محصولاتی چون تبلت و لپ تاپ با صفحه نمایش OLED نسبت به Mini LEDها بودجه‌ی خرید کمتری نیاز دارند. اما در محصولاتی چون مانیتور، هزینه‌ی خرید OLEDها ازMini LEDها بیشتر و درعین حال روشنایی تصویر نیز کمتر است.
در حال حاضر لپ تاپ‌هایی با فناوری OLED مانند Dell XPS 13 و Samsung Galaxy Book Pro دارای هزینه‌ی خرید تقریباً مناسبی هستند. اما با افزایش ابعاد صفحه نمایش، هزینه‌ی خرید این محصولات نیز افزایش می‌یابد. در نتیجه تولیدات بسیار کمی در این زمینه انجام شده است. برای مثال نمایشگر UltraFine 32EP950 ال جی با مبلغی بیش از 100 میلیون تومان به بازار به فروش می‌رسد که رقم بسیار بالایی در خرید مانیتور محسوب می‌شود!
خرید Mini LEDها نیز بودجه‌ی بالایی را در بر می‌گیرد. اما نسبت به OLEDها مقرون به صرفه‌تر هستند. مانیتور ROG Swift PG32UQX ایسوس با ابعاد 32 اینچ، با قیمتی کمتر از 80 میلیون تومان و نمایشگر Odyssey Neo G9 اولترا واید سامسونگ با قیمتی در حدودا 70 میلیون تومان به بازار عرضه شد. به احتمال زیاد در آینده نیز هزینه‌ی نمایشگرهای Mini LED نسبت به نمایشگرهای OLED کمتر باشد. قیمت نمایشگرهای OLED بستگی به تولید و عرضه‌ی محصولات در بازار دارد. در حال حاضر تعداد نمایشگرهای OLED نسبت به نمایشگرهای LCD کمتر و در نتیجه گران‌تر است.
سازندگان نمایشگرهای Mini LED براساس قابلیت مانیتور و قیمت، نور پس زمینه را بهبود بخشیده‌اند. در نتیجه در حال افزایش تولید محصولات هستند که احتمال می‌رود این روند منجر به کاهش شدید قیمت خریدشان شود. پس می‌توان حدس زد که احتمالاً Mini LEDها در این بخش پیروز میدان شوند.
مانیتور خمیده سامسونگ 49 اینچ LS49AG950 با فناوری Mini LED محصولی فوق العاده از شرکت سامسونگ
در آینده
در حال حاضر Mini LED و OLED همچنان به رقابت خود ادامه می‌دهند. نقاط قوت Mini LED در روشنایی، فناوری HDR، طول عمر و میزان بودجه‌ی موردنیاز (مانیتورهایی در ابعاد بزرگ) می‌باشد و OLED در ویژگی‌هایی چون کنتراست، عمق تاریکی، زوایای دید و نمایش حرکات در تصاویر پیشرو است. اما سوال اینجاست که در نهایت کدام فناوری پیروز این رقابت است؟
نتیجه گیری
احتمال دارد با معرفی محصولات جدید OLED، این فناوری با شکست بزرگی روبرو شود. هزینه‌ی تولید پنل‌های جدید با ابعاد 10 تا 32 اینچ به طور قابل توجهی کاهش پیدا خواهد کرد و محصولاتی در ابعاد بزرگ‌تر جهت نمایش چندین برنامه در یک قاب تولید خواهند کرد. احتمالاً اولین نمونه از این محصولات را در سال‌های 2024 به بعد مشاهده کنیم.
هرچند فناوری OLED جذاب به نظر می‌رسد، اما ممکن است با ورود یک فناوری جدید نتیجه‌ی این رقابت به کلی تغییر کند. فناوری Micro-LED که از تولیدات کمپانی Pixel Display محسوب می‌شود، سعی بر این موضوع دارد که نقاط قوت LCD و OLED را در این فناوری به کار ببرد و از نقاط ضعف هر کدام چشم پوشی کند. با این حال، این پروژه مربوط به نیمه‌ی دوم این دهه می‌باشد و باید تا آن زمان منتظر بمانیم.
در حال حاضر سازندگان OLED در تلاشند تا روشنایی و دوام را بهبود ببخشند، در حالی که تولیدکنندگان نمایشگرهای Mini-LED به دنبال بهبود نور پس زمینه و کنتراست بالا هستند. به نظر می‌رسد Mini LEDها نقاط قوت قابل توجهی را در اختیار دارند که حتی با کمتر شدن هزینه‌ی تولید نمایشگرهای OLED باز هم در رتبه‌ی اول قرار بگیرند.