یکی از موضوعاتی که در هنگام خرید و یا ارتقای سیستم خود باید به آن توجه کنید، پردازنده (CPU) است. سرعت کلاک بالا و تعداد هستههای بیشتر، دو ویژگی مهم پردازنده میباشند که موجب سریعتر شدن عملکرد سیستم، اجرای روان بازی، بهتر شدن روند اموری چون ویرایش فیلم و رمزنگاری میشود. نکتهی دیگری که در انتخاب پردازنده اهمیت دارد، مشخصات مادربرد سیستم است؛ چراکه هر پردازنده فقط با سوکت خاصی روی مادربرد جفت میشود. در این مقاله سعی کردهایم به چگونگی پردازندهی سیستم و نکات ضروری در انتخاب CPU بپردازیم و در نهایت مقالهای برای راهنمای خرید پردازنده جمع آوری کردهایم.
مقدمه
اگر قصد خرید پردازنده برای رایانهی خود دارید، بهتر است به سراغ قدرتمندترین CPU در بازار بروید و یا منتظر رونمایی از نسل جدید این تراشه بمانید. پردازندهی Ryzen 5000، یکی از قدرتمندترینهای کمپانی AMD است و عملکردی بهتر از پردازندههای تک هستهای و چند هستهای همردهی اینتل در اختیار کاربر قرار میدهد. اما از آن جا که تولید تراشههای TSMC محدود هستند و در عین حال تقاضای کاربران برای خرید این محصول بالاست، پیدا کردن پردازندههای AMD ممکن است کمی دشوار باشد.
شرکت اینتل از معماری جدید Rocket Lake-S رونمایی نموده که با معماری Skylake تفاوت دارد. این تراشههای جدید، عملکرد پردازندههای تک هستهای را بهبود بخشیدهاند و قابلیت پشتیبانی از رابط PCI 4.0 را دارند. البته پشتیبانی از درگاه PCI 4.0 اولین بار توسط شرکت AMD در تراشههای Ryzen رونمایی شد.
اگر اطلاعات کمی درباره مشخصات و ویژگی پردازندهها دارید، این مقاله دید کافی و مناسبی در خصوص بهترین پردازندهها برای کاربریهای مختلف در اختیار شما قرار میدهد.
چکیده
در حال حاضر پردازندههای AMD از Intel پیشی گرفتهاند
در حال حاضر اغلب پردازندههای AMD (به جز بالاترین پردازندههای Ryzen سری 7 و 9 مدلهای سری 5000)، دارای تعداد هسته و رشتهی بیشتر و همچنین یک خنک کننده درون جعبه میباشند که همین موضوع روی بالا رفتن قیمت پردازنده نیز موثر است. Ryzen 5 5600X در مقایسه با پردازندههای سطح بالای اینتل، عملکرد بهتری را در وضوح 1080 پیکسل و تنظیمات بالا در گیم ارائه میدهد. به طور کل کارایی پردازندههای AMD در اموری چون تولید محتوای رسانه بهتر است. البته ممکن است با ورود معماری Rocket Lake-S نتیجه به نفع شرکت اینتل برگردد.
در اغلب امور، سرعت کلاک از تعداد هسته مهمتر است
پردازنده با سرعت کلاک بالا در امور ساده و رایجی مانند گیمینگ، کارایی بهتری ارائه میدهد، در صورتی که هستههای بیشتر یک پردازنده، سرعت پردازش سیستم را افزایش میدهد.
بودجهی مدنظرتان برای خرید پردازنده چقدر است؟
حتماً لازم است در کنار پردازنده یک رم، حافظهی SSD و کارت گرافیک متناسب با آن را انتخاب کنید. بنابراین بهتر است قبل از خرید، با توجه به کاربری مدنظر بودجه مناسبی را کنار بگذارید.
مقایسهی پردازندهی AMD و Intel
تا سال 2017 پردازندههای AMD قادر به انجام پردازش با قدرت بالا نبودند. اما با ورود تراشههای سری Ryzen / Threadripper، این شرکت توانست عملکرد برابری در مقایسه با پردازندههای شرکت Intel عرضه کند. شرکت AMD با طراحی پردازندههای Ryzen 5000 مانند Ryzen 5 5600X، توانست از رقیب خود یعنی اینتل پیشی بگیرد و در امور سبک و سنگین، عملکرد بهتری را ارائه دهد.
کاربری پردازندهی سیستم
این که بخواهید بهترین پردازندهی بازار را خریداری کنید، شاید کمی دور از واقعیت و ایدهآل به نظر بیاید. اما بهترین تصمیمی که میتوان گرفت این است که بر اساس کاربری و عملکرد مدنظرتان، بودجهی مناسبی را جهت خرید CPU و دیگر سخت افزارها در نظر بگیرید.
امور سادهی روزانه
اگر شما جزو گروهی هستید که از سیستم خود برای امور سادهای چون تماشای فیلم، نوشتن یک متن و یا وب گردی استفاده میکنید، پردازندهی پایین رده با دو یا چهار هسته مانند Intel Celeron و Athlon 200GE شرکت AMD مناسب است. درصورتی که بخواهید به طور همزمان بیش از یک پردازش انجام دهید، بهتر است به سراغ مدلهای بالاتر این گروه از پردازندهها بروید. پردازندههای Intel Pentium و AMD Ryzen 3 1300X و AMD Ryzen 3 2200G برای انجام همزمان امور سادهی پردازشی کاربردی و مناسب هستند.
برای نمونه از لپ تاپها جهت امور پردازشی روزانه، میتوانید “لپ تاپ 15.6 اینچی ایسر مدل Aspire3 A315-42-R5UA” را مشاهده کنید.
گیمینگ
برای این که بازیهای پیچیده و گرافیک بالا را به صورت روان و عملکرد خوب تجربه کنید، باید به سراغ پردازندههای میان رده بروید. پردازندههای Intel Core i5 و یا AMD Ryzen 5 دارای سرعت کلاک بالایی هستند که از گزینههای خوب در گیمینگ به شمار میروند. نکتهای که باید در گیمینگ به آن توجه کنید، این است که کارت گرافیک اهمیت بالاتری نسبت به یک پردازنده دارد. بنابراین بهتر است به جای خریدن تراشههای قدرتمندی مثل Core i7 و یا Ryzen 7، یک پردازندهی متوسط به همراه یک کارت گرافیک پرقدرت خریداری کنید.
برای نمونه از لپ تاپهایی با کاربری گیمینگ، میتوانید “لپ تاپ 15.6 اینچی ایسوس مدل TUF F15 FX506LH” را مشاهده نمایید.
تولید محتوای رسانهای و قابلیت اورکلاک
اموری مانند تولید محتوای رسانهای، نیازمند پردازندهای با سرعت کلاک بالا و یا قابلیت اورکلاک میباشد. پردازندهی Ryzen 7 میتواند یک گزینهی خوب و مناسب برای چنین اموری باشد.
برای نمونه از لپ تاپهایی با پردازندهی پرقدرت، میتوانید محصولاتی چون “لپ تاپ 15.6 اینچی ریزر مدل Razer Blade 15” و “لپ تاپ 14 اینچی لنوو مدل ThinkPad T490S” را مشاهده نمایید.
پردازشهای سنگین و پیچیده
اگر میخواهید یک انیمیشن سه بعدی با وضوح 4K تماشا کنید و یا پردازشهای سنگین و پیچیده انجام دهید، پردازندهی قدرتمندی مانند Intel Core X و یا AMD Threadripper میتواند گزینهی مناسبی برای شما باشد. پردازندههای قدرتمند دارای حجم عظیمی از هستههای فیزیکی هستند که قادر به انجام چندین پردازش به طور همزمان میباشند. این پردازندهها برای اموری چون گیمینگ در حالت استریم و تنظیمات بالا، ویرایش فیلم، کارهای محاسباتی و پردازشی سنگین پیشنهاد میشوند. اگر شما جزو این گروه از کاربران هستید، میتوانید پردازندههای Intel Xeon (مانند Xeon W-3175X) و یا AMD EPYC را انتخاب کنید. البته در نظر داشته باشید که چنین پردازندههایی قیمت بالایی دارند و عموماً برای اغلب کاربران مناسب نیستند. اگر میخواهید سیستم خود را با پردازندهی مقرون به صرفهای ارتقا دهید، پردازندههای Ryzen 9 5950X شانزده هستهای و یا Ryzen 9 5900X دوازده هستهای AMD گزینهی ایدهآلی برای شما میباشند.
کدام نسل از پردازنده برای شما مناسب است؟
همه ساله شرکت Intel و AMD پردازندههای خود را با طراحی معماری جدید ارتقا میدهند. اینتل از پردازندههای نسل یازدهم سری Core i9 با تراشهی Core i9 11900K رونمایی کرده است. پردازندههای AMD Ryzen 5 5600X و Ryzen 7 5800X و Ryzen 9 3900X از جدیدترین پردازندههای سری Ryzen 5000 محسوب میشوند. برای تشخیص نسل CPU، باید به اولین عدد از سمت چپ مدل توجه کنید. مثلاً مدل پردازندهی Core i7-8400 برابر با 8400 است و اولین عدد از سمت چپ 8 میباشد؛ پس این پردازنده از نسل هشتم است. البته شرکت AMD از به کارگیری سری 4000 در نام گذاری پردازندههای خود صرف نظر کرده است.
نحوهی خواندن نام و مدل پردازندهها
این دو کمپانی تراشههای خود را به 3 دستهی “خوب، بهتر و بهترین” تقسیم بندی میکنند. پردازندههای Core i3/Ryzen 3 جزو گروه اول، پردازندههای Core i5/Ryzen 5 جزو گروه دوم و همچنین پردازندههای Core i7/Ryzen 7 و Core i9/Ryzen 9 جزوی از گروه سوم میباشند. Core i9-10900K و Core i9-10980XE، از بهترینهای شرکت اینتل در سطح پریمیوم میباشند. البته این تراشهها عموماً برای کاربران غیرضروری و بسیار گران هستند.
کاربرانی که بودجهی محدودی برای خرید در نظر دارند و از سیستم خود برای امور سادهی روزانه استفاده میکنند، پردازندههای Celeron و Pentium شرکت اینتل و Athlon شرکت AMD گزینهی مناسبی میباشند. پردازندهی Pentium عملکرد تقریباً سریعتری نسبت به پردازندهی Celeron دارد. اگر محدودیتی برای ارتقای پردازندهی سیستم ندارید، میتوانید از سری پردازندههای رده بالای Threadripper شرکت AMD و Core X/i9 و Xeon W شرکت اینتل، بهره مند شوید.
حال به سراغ این پرسش میرویم که چگونه میتوان مدل یک پردازنده را تشخیص داد؟
پردازندهی Core i7-8700 اینتل و Ryzen 5 2600 AMD شرکت AMD را درنظر بگیرید. اولین رقم از سمت چپ در پردازندهی اول 8 و در پردازندهی دوم 2 است که نسل پردازندهها را مشخصی میکند. ادامهی این اعداد نشان دهندهی مدل پردازنده میباشد که هرچه بزرگتر باشد، CPU دارای هستههای بیشتر و یا سرعت کلاک بالاتر است. اگر حرف K در انتهای تراشه نوشته شده باشد، یعنی CPU قابلیت اورکلاک دارد. تعداد محدودی از پردازندههای اینتل دارای قابلیت اورکلاک هستند، در صورتی که تقریباً تمام پردازندههای AMD از این قابلیت بهره بردهاند و نیازی به حرف K در انتهای تراشه ندارند. حرف X در انتهای مدلهای AMD به معنای سرعت کلاک بالاتر است.
قابلیت اورکلاک در پردازنده
اورکلاک کردن در واقع ایجاد فشار اضافی در CPU، جهت اجرای پردازش با سرعت کلاک بالاتر از حد مجاز است. این قابلیت ممکن است برای برخی از کاربران جذاب و حتی ضروری باشد. اما اگر اورکلاک برای شما ضرورتی ندارد، بهتر است به سراغش نروید؛ چراکه ممکن است از نظر زمانی و بودجه برای کاربر معمولی به صرفه نباشد.
برای آن که پردازندهی شما سرعتی بیشتر از آنچه که در مشخصاتش نوشته داشته باشد و به اصطلاح اورکلاک کنید، لازم است دارای یک سیستم خنک کننده و مادربرد سازگار با این قابلیت باشید. تقریباً تمام تراشههای AMD تا حدی قابلیت اورکلاک دارند. اگر میخواهید پردازندهی اینتل با قابلیت اورکلاک خریداری کنید، باید به سراغ پردازندههای سری K و یک خنک کننده سیستم بروید. ممکن است پردازندهی شما در حالت اورکلاک به خوبی عمل نکند و حتی در ولتاژ بالا، پردازنده آسیب ببیند و طول عمر آن کاهش یابد. پس قبل از خرید تراشه با قابلیت اورکلاک حتماً به این نکات توجه کنید.
مشخصات کلیدی یک پردازنده و اهمیت هرکدام
سرعت کلاک
سرعت کلاک نشانگر سرعت پردازش CPU است که با واحد گیگاهرتز بیان میشود. هرچه سرعت کلاک بیشتر باشد، پردازش امور سریعتر انجام میشود. اکثر پردازندههای جدید و مدرن بر اساس دمای سیستم و یا پردازشی که انجام میدهند، سرعت کلاک را تنظیم میکنند. این تراشهها دارای یک سرعت کلاک پایه یعنی حداقل، و یک سرعت توربو یعنی حداکثر میباشند.
هسته
هستهها درواقع پردازندههای درون CPU محسوب میشوند. در حال حاضر تعداد هستههای یک پردازندهی مدرن بین دو تا 64 هسته است. اغلب پردازندهها دارای 4 تا 8 هسته میباشند. هر هسته توانایی انجام پردازش خاصی را برعهده دارد. عموماً برای اکثر کاربریها حداقل 4 هسته و یا 4 رشته نیاز است.
نخ یا رشته (Threads)
نخ یا رشتههای یک پردازنده، تعداد فرایندهای مستقل یک CPU را مشخص میکند. در حالت تئوری تعداد رشته برابر با تعداد هسته است. در بسیاری از پردازندهها، هسته قادر به ایجاد دو رشته میباشد و به اصطلاح چند رشتهای هستند. این قابلیت در پردازندههای اینتل به نام Hyper-Threading و در پردازندههای AMD به نام Simultaneous Multithreading با مخفف SMT نامیده میشود. هرچه تعداد رشتههای CPU بیشتر باشد، عملکرد بهتری در انجام پردازشهای متعدد به طور همزمان و پردازشهای سنگین مانند ویرایش فیلم و رمز نگاری ارائه میدهد.
TDP
مشخصات طراحی حرارتی/قدرتی (The Thermal Design Profile/Power) با مخفف TDP، حداکثر مقدار گرمایی است که یک تراشه در سرعت پیش فرض پردازنده تولید میکند که با واحد وات بیان میشود. مثلاً TDP پردازندهی Core i7-8700K اینتل برابر 95 وات میباشد. بنابراین بهتر است از خنک کنندهای استفاده کنید که بتواند این مقدار از حرارت را کنترل کند و همچنین منبع تغذیه عملکرد کافی و مناسبی را ارائه دهد. پردازنده در هنگام اورکلاک، حرارت بالایی تولید میکند؛ بنابراین برای پشتیبانی از پردازندهی سیستم، لازم است مقدار TDP را بدانید تا خنک کنندهی مناسب و ولتاژ کافی را تهیه نمایید. به طور معمول در هنگام اورکلاک، مقدار TDP بیشتر میشود. البته مواردی مانند اندازه گره فرآیند و کارایی معماری کلی نیز در مقدار TDP موثر است.
حافظهی کش
حافظهی کش یا نهان پردازنده، سرعت دسترسی به دادهها و دستورالعملهای بین رم و CPU را بهبود میبخشد. به طور کلی پردازندهها دارای سه نوع حافظهی کش هستند. حافظه L 1 دارای ظرفیت ذخیره سازی کم و در عین حال سرعت بالا میباشد. حافظهی L 2 دارای ظرفیت ذخیره سازی بیشتر و البته سرعت کمتر است. حافظهی L3 نیز ظرفیت بیشتر و سرعت نسبتاً کندتری دارد. زمانی که ظرفیت حافظهی نهان پر شود و پردازنده نیاز به اطلاعاتی داشته باشد که در حافظهی کش موجود نیست، پردازنده به سراغ حافظهی رم میرود که عملکرد کندتری نسبت به حافظهی نهان دارد. این کُند بودن احتمالاً به دلیل دوری جایگاه رم از حافظهی نهان پردازنده است. ممکن است حافظهی نهان نسبت به اطلاعات تئوری ما، عملکرد متفاوتی داشته باشد. بنابراین بهتر است در انتخاب پردازنده، بیشتر به دیگر عوامل ضروری اهمیت دهید.
IPC
دو پردازنده که سرعت کلاک و تعداد رشتههای یکسانی دارند اما ساخت دو شرکت متفاوت هستند و یا دارای معماری مجزایی میباشند، مقدار IPC تفاوت دارد. instructions per clock cycle با مخفف IPC به معنای تعداد دستورالعملها در هر چرخهی کلاک است. این ویژگی به معماری CPU بستگی دارد؛ بنابراین پردازندهی نسلهای جدیدتر مانند پردازندهی Ryzen 5 5600X با معماری Zen 3 در مقایسه با پردازندهی Ryzen 7 2700X با معماری Zen+، دارای IPC بهتری میباشند. IPC معمولاً به عنوان مشخصات پردازنده ذکر نمیشود و از طریق آزمایش و بررسی عملکرد پردازنده اندازه گیری میشود. بنابراین برای اطلاعات بیشتر در این زمینه، بهتر است مقالاتی در رابطه با بررسی انواع پردازندهها مطالعه نمایید.
سرعت کلاک مهمتر است یا هستهی پردازنده؟
پاسخ به این سوال بستگی به کاربر دارد. سرعت کلاک بالا منجر به پاسخ دهی سریعتر و بارگذاری برنامهها در زمان کمتر میشود. البته سرعت رم و سرعت ذخیره سازی حافظه نیز موثر است. به طور کلی سرعت کلاک بیشتر، موجب تسریع امور تک رشتهای مانند نرم افزارهای ویرایش صوتی و برخی از برنامههای قدیمی میشود. پردازش بسیاری از بازیهای پرطرفدار توسط رشتههای سبک پردازنده صورت میگیرد و سرعت کلاک اهمیت بیشتری نسبت به هستهی CPU دارد.
از طرفی نرمافزارهای جدید برای داشتن عملکرد بهتر، نیاز به هسته و رشتههای بیشتر دارند. اگر میخواهید چند پردازش به طور همزمان انجام دهید، یک فیلم با وضوح بالا ویرایش کنید و یا کارهای پیچیده و زمانبر را به خوبی مدیریت کنید، بهتر است تعداد هستههای پردازنده را در اولویت قرار دهید.
به طور کلی برای اغلب گیمرها و کاربران کامپیوترهای همه کاره، سرعت کلاک بین 3 تا 4 گیگاهرتز و چهار الی هشت هسته کافی و مناسب است.
سوکت سازگار با پردازندهی سیستم
هر پردازنده نیاز به سوکت خاصی دارد. اگر قصد تعویض و ارتقای مادربرد را ندارید، باید پردازندهای مناسب با سوکت برد خریداری کنید. اما اگر میخواهید مادربرد جدیدی خریداری کنید، حتماً باید پردازنده با مادربرد جدید سازگاری داشته باشد.
پردازندههای Ryzen و Athlon نسل فعلی شرکت AMD (به استثنای Threadripper)، با سوکت AM4 سازگار هستند. این بدان معناست که با اپدیت بایوس قادر هستید یک چیپ Ryzen نسل فعلی را برروی مادربردهای نسل قبلی نصب نمایید. اما با توجه به محدودیتهای حجم ذخیره سازی در دسترس چیپهای بایوس و تعداد زیاد CPUهای AMD که با سوکت AM4 عرضه میشوند، انجام این مسئله کمی دشوار میگردد.
در سالهای اخیر طراحی تراشههای جدید اینتل به گونهای بوده که از مادربردهای قدیمیتر (حتی اگر سوکت یکسان باشد) پشتیبانی نمیکنند. به عنوان مثال، سوکت LGA 1150 و 1151 اینتل تنها در یک پین تفاوت دارند. سوکت 1551 مخصوص تراشههای نسل هشتم Core طراحی شده که از نظر فیزیکی مشابه پردازندههای نسل ششم و هفتم است. درصورتی که CPUهای جدیدتر با سوکت 1151 مادربرد سازگار نیستند. اینتل اعلام کرده است که تراشههای جدیدتر هستههای بیشتری دارند و نیازمند سیستم برق رسانی متفاوتی هستند. البته پردازندههای نسل دهم و یازدهم اینتل با سوکت LGA 1200 سازگاری دارند.
سخن آخر
هنگام انتخاب یک CPU، لازم است در ابتدا کاربری آن را بررسی کنید و سپس، بودجهی مناسبی جهت خرید در نظر بگیرید. با وجود اهمیت پردازندهها، جفت کردن یک تراشهی پرسرعت با کارت گرافیک پایین رده و یا استفاده از حافظهی هارد دیسک، عملکرد ضعیفی را در گیمینگ ارائه میدهد. بنابراین بهتر است قبل از خرید پردازنده کاربری و دیگر سخت افزارهای سیستمتان را بررسی کنید. شما میتوانید برای اطلاعات بیشتر مقالهی “راهنمای خرید حافظهی SSD” و “راهنمای خرید کارت گرافیک” را مطالعه نمایید.